Nguồn gốc, ý nghĩa cây nêu ngày Tết và cách làm rước tài lộc vào nhà

Bánh chưng xanh, cành mai vàng, câu đối đỏ, cây nêu ngày Tết,… là những phẩm vật không thể thiếu vào mỗi dịp Tết Nguyên đán. Bánh chưng, cành mai, câu đối thì có lẽ nhiều người sẽ biết nhưng nhắc đến cây nêu thì không phải ai cũng biết vì ngày nay tục dựng cây nêu đã dần bị mai một. Vậy ý nghĩa cây nêu ngày Tết là gì, hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!

Ý nghĩa cây nêu ngày Tết

>>>Tham khảo thêm:

• Hộp quà tết bán sẵn
• Hộp quà tết bằng gỗ
• Hộp quà giáng sinh
• Giỏ đựng quà tết

Cây nêu thường được dựng vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch, sau khi đã cúng tiễn ông Công ông Táo về chầu trời. Theo quan niệm dân gian, khi các thần bảo hộ gia đình rời đi, cây nêu được dựng lên như một thứ để xua đuổi ma quỷ, trừ tà dữ và bảo vệ bình an cho gia đình.

Tuy nhiên, đối với một số cộng đồng dân tộc, như người Mường thường dựng cây nêu vào ngày 27 hoặc 28 tháng Chạp, trong khi người Mông thì dựng vào ngày 25 hoặc 27 tháng Chạp. Tại những vùng dân tộc này, cây nêu thường liên kết với các lễ hội truyền thống của bản làng. Vào ngày mùng 7 tháng Giêng, cây nêu được hạ xuống, đây được coi là ngày Khai hạ.

Tương tự như tiếng pháo đêm Giao thừa, việc dựng cây nêu là biểu tượng của việc xua đuổi đi những điều xui xẻo trong năm cũ và hy vọng đón nhận những điều tốt lành hơn trong năm mới.

Cây nêu còn được biết đến với tên gọi là cây Thiên – Địa – Nhân, thể hiện sự kết nối giữa trời đất và ước mong của con người. Trên mỗi cành nêu, người ta thường treo các linh vật hoặc các đồ vật đặc biệt khác nhau, thể hiện mong muốn của mình có thể được truyền tới thần linh.

Sự tích cây nêu ngày Tết

Câu chuyện về cây nêu trong ngày Tết được kể lại bởi Nguyễn Đổng Chi đã truyền tai nhau từ thời xa xưa. Khi loài Quỷ chiếm đóng mọi ngóc ngách đất đai, con người chỉ còn cách sống nhờ vào việc ăn đậu và canh tác mảnh đất còn sót lại.

Quỷ tàn ác buộc con người phải đóng đồng tiền lệ theo kiểu “ăn ngọn cho gốc”, làm cho sau mỗi vụ thu hoạch, cây lúa của con người chỉ còn trơ gốc mà thôi. May mắn thay, Phật đã gợi ý cho con người trồng khoai vào mùa sau. Năm đó, những đống khoai béo ngon mọi nơi khiến cho Quỷ ghen tỵ vì nhà con người đầy ắp mà nhà Quỷ chỉ toàn thân cây và lá khoai.

Mùa sau, khi Quỷ lại đòi “ăn gốc cho ngọn”, con người quyết định trồng lúa. Quỷ tức giận, quyết định mùa sau sẽ “ăn cả gốc lẫn ngọn”. Thế là con người chuyển sang trồng ngô để lấy bắp. Sau một thỏa thuận với Quỷ, con người được tậu một mảnh đất bằng chiếc áo cà sa, bóng che đến đâu thì đó là đất của họ.

Họ trồng một cây tre và treo áo cà sa lên đó. Cây tre cao được làm phép, bóng áo cà sa che phủ mặt đất. Và quỷ phải lùi bước tránh xa, bị lá dứa quất vào người, bị vôi bột ném cay mắt, chạy thục mạng ra biển Đông. Chúng chỉ xin được vài ba ngày vào đất liền mỗi năm để thăm phần mộ tổ tiên ngày xưa.

Mỗi khi Tết Nguyên đán đến, Quỷ Đông lại kéo vào đất liền, và do đó,ý nghĩa cây nêu ngày Tết là để khiến Quỷ không dám tiếp cận gần nhà của họ.

Cây nêu ngày Tết treo những gì?

Cách trang trí cây nêu ngày Tết là người dân thường treo những vật tránh vận vui, những thứ khiến quỷ sợ lên cây. Các vật phẩm được treo trên ngọn cây nêu thường là: 

• Ống sáo
• Chuông gió
• Niêu đất chứa vôi
• Cung tên
• Lá dứa
• Cành đa
• Đèn lồng
• Câu đối… 

Những vật phẩm này nhằm mục đích xua đuổi tà ma, dẫn đường cho các thần linh và tổ tiên và cầu mong một năm mới an khang thịnh vượng.

Cây nêu ngày Tết được dựng và hạ khi nào?

Thời gian dựng cây nêu đón Tết

Thường thì vào ngày 23 tháng Chạp theo âm lịch, mọi người bắt đầu dựng cây nêu. Đây cũng là ngày ông Công ông Táo trở về báo cáo với Ngọc Hoàng về hành động của gia đình trong năm qua. Ngày này được gọi là ngày lên nêu. Theo truyền thống, từ ngày 23 tháng Chạp đến đêm giao thừa, ma quỷ thường hoạt động mạnh mẽ hơn khi các vị Táo quân vắng mặt. Vì vậy, việc dựng cây nêu không chỉ là một nghi lễ

Thời điểm hạ cây nêu ngày Tết

Cây nêu ngày Tết được hạ vào thời điểm nào? Việc hạ cây nêu thường diễn ra vào ngày mùng 7 Tết, hay còn được gọi là ngày mùng 7 tháng Giêng. Đây là khoảng thời gian sau khi Tết đã qua, khi mọi gia đình đã tổ chức đủ các nghi lễ và cúng vật cho tổ tiên. Vào ngày này, người dân sẽ tiến hành lễ hạ cây nêu, đánh dấu kết thúc chuỗi ngày đón Tết, cúng thân linh, tổ tiên và sẵn sàng bước vào một năm mới đầy may mắn và thành công.

Văn khấn hạ cây nêu ngày Tết

Trong lễ Khai hạ, văn khấn hạ cây nêu ngày Tết là không thể thiếu trước khi bắt đầu. Nguyên văn của văn khấn hạ cây nêu như sau:

– Nam mô A-di-đà Phật (x3)

– Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

– Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, Long Mạch, Táo Quân, chư vị tôn thần

– Con kính lạy Hoàng thiên Hậu thổ, Chư vị Tôn thần

– Con kính lạy Ngài Đương niên hành khiển, ngài Bản cảnh Thành Hoàng, các ngài Thổ địa, Táo quân, Long mạch Tôn thần. 

– Con kính lạy các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, nội ngoại tiên linh.

Hôm nay là ngày mùng 7 tháng Giêng năm Giáp Thìn

Chúng con là:…………………………………………..tuổi…………………..

Hiện cư ngụ tại………………………………………………………

Thành tâm sửa biện hương hoa phẩm vật, phù tửu lễ nghi, cung bày trước án. Kính cẩn thưa trình: Tiệc xuân đã mãn, Nguyên đán đã qua, nay xin thiêu hoá kim ngân, lễ tạ Tôn thần, rước tiễn âm linh trở về âm cảnh. 

Kính xin lưu phúc, lưu ân, phù hộ độ trì dương cơ âm trạch, mọi chỗ tốt lành, con cháu được bách sự như ý, vạn sự bình an, tài lộc song toàn, gia đạo hưng vượng. 

Lòng thành kính cẩn, lễ bạc tiến dâng, lượng cả xét soi, cúi xin chứng giám.

Nam mô A-di-đà Phật (x3).

(Nguyên văn của Văn khấn cổ truyền Việt Nam – NXB Văn hoá Thông tin).

Cách dựng cây nêu ngày Tết

Việc dựng cây nêu vào ngày Tết có thể thay đổi tùy theo phong tục và vùng miền, nhưng có một số bước cơ bản như sau:

• Chọn cây tre già, cao khoảng 5-6 mét, thẳng và không có cụt ngọn, sau đó rửa sạch lá và cành, chỉ giữ lại một ít lá ở đầu ngọn.
• Đào một lỗ sâu khoảng 1 mét, sau đó đặt cây tre vào lỗ và đổ đất vào xung quanh chân cây, sử dụng cọc tre hoặc cọc sắt để giữ cho cây thẳng đứng.
• Treo lên cây nêu các vật dụng như ống sáo, chuông gió, niêu đất chứa vôi, cung tên, lá dứa, cành đa, đèn lồng, câu đối…
• Rải bột vôi trắng tạo thành vòng tròn hoặc hình cánh cung, với mũi tên hướng ra phía cổng ở gốc cây nêu, tượng trưng cho sự bảo vệ và phát triển của gia đình.

LỜI KẾT

Cây nêu ngày Tết là hình ảnh không thể thiếu trong những ngày Tết cổ truyền. Đây là một hình ảnh đẹp cần được gìn giữ và lưu truyền hằng năm. Qua bài viết trên, Hộp Quà Tết đã giải thích ý nghĩa của loài cây này cũng như cách dựng sao cho đúng. Mong rằng hình ảnh cây nêu sẽ luôn xuất hiện ở mỗi gia đình nhằm tạo nên nét văn hoá đặc trưng của Tết Việt.