Tết Nguyên Tiêu là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa Tết Nguyên Tiêu
Tết Nguyên Tiêu là gì? Tết Nguyên Tiêu là ngày lễ được diễn ra vào Rằm tháng Giêng tại nhiều quốc gia châu Á trong đó có Việt Nam. Đây cũng là một trong những ngày lễ quan trọng của người Việt. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về nguồn gốc và ý nghĩa của sự kiện này. Hãy cùng Hộp Quà Tết tìm hiểu mọi thông tin qua bài viết chi tiết dưới đây.
Tết Nguyên Tiêu là gì?
>>>Tham khảo thêm:
Tết Nguyên Tiêu là gì? Tết Nguyên Tiêu hay Rằm tháng Giêng là ngày lễ bắt nguồn từ Trung Quốc diễn ra từ ngày 14 – 15 tháng Giêng Âm lịch hằng năm. Dựa trên một số tài liệu ghi chép lịch sử kể lại rằng, Tết Nguyên Tiêu bắt nguồn từ những sự tích của Trung Quốc và còn có nhiều dị bản khác nhau.
Sự tích, ý nghĩa ngày Tết Nguyên Tiêu
Tết Nguyên Tiêu là gì? Sự tích và ý nghĩa của ngày này như thế nào sẽ được giải đáp dưới đây:
Sự tích ngày Tết Nguyên Tiêu
Sự tích của Tết Nguyên Tiêu là gì? Tết Nguyên Tiêu có nguồn gốc từ thời Tây Hán, Trung Quốc với lễ hội rước đèn đặc trưng được tổ chức rất long trọng. Câu chuyện kể rằng cứ mỗi khi xuân đến, các cung nữ đều nhớ nhà nhưng hoàng cung lại canh gác nghiêm ngặt và không thể ra ngoài. Lúc này, Đông Phương Sóc – một viên sủng thần của Hán Vũ Đế đã biết sự tình và cảm động trước tấm lòng của cung nữ và giúp cô.
Ông đã tung tin thành Trường An sẽ bị Hoả thần đốt cháy khiến nhiều người lo sợ. Sau đó, ông đã hiến kế với nhà vua và bảo ngày Rằm tháng Giêng này vua cùng người nhà hãy lánh nạn ở ngoài cung. Đồng thời, trong ngày đó, hãy cho người treo lồng đèn đầy sân giả cảnh lửa cháy để đánh lừa Hoả Thần.
Hán Vũ Đế đã đồng ý với kế sách này và từ đó cứ vào ngày Rằm tháng Giêng hằng năm, cả nước đều treo lồng đèn và các cung nữ có thể gặp người thân của mình. Chính vì vậy, ngày lễ này đã được lưu truyền và lan rộng qua nhiều thế kỷ và ảnh hưởng đến các nước châu Á, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, Tết Nguyên Tiêu tại Việt Nam lại có sự khác biệt hoàn toàn với Trung Quốc.
Ý nghĩa ngày Tết Nguyên Tiêu
Tết Nguyên Tiêu là gì và có ý nghĩa như thế nào? Tết Nguyên Tiêu chính là ngày Rằm đầu tiên của năm mới, nếu tách nghĩa của 2 từ thì ra sẽ có ý nghĩa như sau, “Nguyên” là thứ nhất còn “Tiêu” tức là đêm. Ngoài ra, Tết Nguyên Tiêu còn có tên gọi khác là Tết Thượng Nguyên để phân biệt với Tết Trung Nguyên (hay Rằm tháng Bảy) và Tết Hạ Nguyên (hoặc Rằm tháng Mười).
Đối với những người theo Phật Giáo, Tết Nguyên Tiêu là một ngày lễ quan trọng hằng năm nên nhiều người thường nói rằng “Cúng quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng” hoặc “Lễ Phật quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng”.
Cứ vào ngày Rằm tháng Giêng, nhiều gia đình sẽ bày một mâm cỗ cúng để thể hiện lòng thành kính và biết ơn đối với Đức Phật, ông bà tổ tiên. Đồng thời, họ cũng mong cầu một năm mới an lành, sung túc và đủ đầy. Tuỳ vào điều kiện kinh tế cũng như phong tục tập quán của mỗi vùng miền, cách thể hiện mâm cỗ cúng sẽ có phần khác nhau nhưng đều có một ý nghĩa chung đó là bày tỏ lòng thành kính với Phật và tổ tiên.
Tập tục, lễ hội Tết Nguyên Tiêu ở các nước
Tết Nguyên Tiêu là gì? Tập tục và lễ hội của Tết Nguyên Tiêu ở các nước sẽ được tổ chức khác nhau, cụ thể:
Tết Nguyên Tiêu tại Việt Nam
Ở Việt Nam, Tết Nguyên Tiêu còn là ngày Rằm tháng Giêng, là ngày để người dân lên chùa cúng sao giải hạn và cầu nguyện những điều tốt lành. Đặc biệt, ở những nơi của cộng đồng người Hoa sinh sống như Chợ Lớn, Hội An, Tết Nguyên Tiêu còn có những lễ hội, hoạt động đặc sắc khác.
Ở quận 5 tại TP HCM, cộng đồng người Hoa sẽ tổ chức những lễ hội đặc sắc và đa dạng tại các Hội quán, gia đình như các nghi lễ, diễu hành, các buổi trình diễn nhạc kịch cổ truyền, lân sư rồng, đố chữ – thư pháp, hoạ pháp,…
Tết Nguyên Tiêu tại Trung Hoa
Tết Nguyên Tiêu ở Trung Quốc còn có cái tên khác là Tết Thượng Nguyên hoặc Tết Trạng Nguyên. Vào ngày này, người dân sẽ cúng tế để cầu bình an, phước lành và ăn bánh trôi (hay “thang viên” – chỉ viên tròn trong nước). Ngoài ra, Tết Nguyên Tiêu còn có các hoạt động như thi đoán hình thù trên lồng đèn, ngâm thơ, ghi ước nguyện lên lồng đèn Khổng Minh và thả lên trời.
Tết Nguyên Tiêu tại các quốc gia khác
Tại Hàn Quốc, Tết Nguyên Tiêu được xem là lễ Daeboreum (대보름). Người dân sẽ cùng nhau chơi các trò chơi truyền thống là Samulnori (쥐불 놀이) thường diễn ra vào đêm trước Daeboreum (hay có tên là Lễ hội lửa Jeongwol Daeboreum). Đồng thời, họ sẽ leo núi để trở thành người đầu tiên nhìn thấy mặt trăng mọc, cầu mong sự may mắn,…
Tại Nhật Bản, Tết Nguyên Tiêu chính là ngày lễ 小 正月 (Koshogatsu), người dân sẽ cầu nguyện cho một mùa vụ bội thu và ăn cháo đậu đỏ vào buổi sáng. Ở Philippines, Tết Nguyên Tiêu sẽ là ngày có nhiều chương trình diễu hành đặc sắc dành cho người dân địa phương.
Một số câu hỏi thường gặp về ngày Tết Nguyên Tiêu
Nếu bạn vẫn còn thắc mắc Tết Nguyên Tiêu là gì, dưới đây là một số câu hỏi thường gặp mà bạn có thể tham khảo:
Tết Nguyên Tiêu 2024 là ngày mấy Dương lịch?
Tết Nguyên Tiêu thông thường sẽ diễn ra vào giữa đêm 14 (đêm trước rằm) và đến hết ngày 15 (ngày rằm) tháng Giêng Âm lịch sau ngày Tết Nguyên Đán. Vào ngày này, người dân sẽ sắp xếp nghỉ phép để ghé chùa thắp nhang để mong cầu bình an, suôn sẻ trong năm mới.
Vào năm 2024, Tết Nguyên Tiêu sẽ rơi vào ngày 24 tháng 2 dương lịch (vào thứ bảy). Đây là ngày cuối tuần nên rất thuận tiện để mọi người lễ chùa để tỏ lòng thành kính với Phật và tổ tiên. Đồng thời, bạn còn có thể cúng Rằm tháng Giêng vào ngày này.
Tết Nguyên Tiêu của người Hoa và người Việt khác nhau như thế nào?
Tết Nguyên Tiêu du nhập vào Việt Nam vào thời kỳ bắc thuộc. Vì ảnh hưởng bởi phong tục tập quán của Việt Nam nên Tết Nguyên Tiêu của nước ta sẽ có sự khác biệt so với Trung Quốc. Đối với người dân Trung Quốc, đây là ngày lễ thả hoa đăng, đèn lồng để cầu mong một năm mới bình an. Còn ở Việt Nam, đây là ngày lễ dành cho các Phật tử từ khắp nơi đến viếng chùa lễ Phật để cầu mong gia đạo êm ấm.
Vào ngày này, tại các chùa sẽ tổ chức Đàn Dược sư, các sư thầy sẽ tụng kinh dược sư suốt tháng Giêng Âm lịch. Đồng thời, kêu gọi các Phật tử cùng tụng niệm với mong muốn phước báo an lành đến những người thân trong gia đình.
Tết Nguyên Tiêu ăn gì?
Đối với Tết Nguyên Tiêu ở Trung Quốc, người dân sẽ ăn bánh trôi, há cảo, bánh táo đỏ, màn thầu, bánh yến mạch để mong cầu điều may và sức khoẻ. Đối với Tết Nguyên Tiêu ở Việt Nam, người ta sẽ ăn bánh ú, xôi gấc, gà luộc,… vào ngày này để cầu nhiều điều may, hạnh phúc, ấm no cho gia đình.
Cách cúng ngày Rằm tháng Giêng như thế nào?
Để cúng Rằm tháng Giêng Âm lịch cho năm 2024, tốt nhất là nên cúng vào sáng ngày 24 tháng 2 năm 2024 (nhằm 15/01 Âm lịch). Tuy nhiên, nếu bạn không thể cúng vào ngày này, bạn có thể cúng vào ngày 23 tháng 2 năm 2024 (tức 14/01 Âm lịch) và nên cúng vào giờ Ngọ. Khi cúng Rằm tháng Giêng, bạn nên chuẩn bị một mâm cỗ cúng Phật, một mâm cỗ cúng gia tiên và cần lau dọn bàn thờ cẩn thận, không nên gây đổ vỡ đồ vật.
LỜI KẾT
Qua bài viết trên, Hộp Quà Tết đã giải đáp thắc mắc Tết Nguyên Tiêu là gì để bạn đọc có thể tìm hiểu và tham khảo. Mong rằng những thông tin hữu ích trên sẽ giúp bạn phần nào hiểu rõ về ngày lễ ý nghĩa này cũng như có thể chuẩn bị mọi thứ chu đáo hơn cho ngày lễ.
